Coraz więcej osób boryka się z celiakią i nie dotyczy to wyłącznie dzieci, ale też dorosłych. Jest to choroba o charakterze chronicznym, mająca podłoże genetyczne. Na nasilenie objawów ma ogromny wpływ dieta, jest to glutenozależna jednostka chorobowa. O celiakii można mówić w momencie niewłaściwej reakcji systemu immunologicznego na białko obecne w zbożach, czyli na gluten. Przyczynia się on do uszkodzenia kosmków jelitowych odpowiedzialnych za przyswajanie składników pokarmowych. Sprzyja to wobec tego niedoborom żywieniowym. Kluczowe dla chorego jest stosowanie diety bezglutenowej w celu złagodzenia nieprzyjemnych dolegliwości zdrowotnych.
Celiakia a dieta
Nie każdy może spożywać zbóż ze względu na obecny w nich gluten, czyli problematyczne białko. Celiakia jest nietolerancją glutenu, chorobą trzewną, autoimmunologiczną. Gluten znajduje się w ogromnej ilości w pszenicy, nie brakuje go również w życie, jęczmieniu i owsie. Schorzenie to objawia się bólami i wzdęciami brzucha po zjedzeniu produktu zawierającego gluten, czasem wystarczy tylko niewielka jego ilość, aby odczuć dotkliwe skutki. Charakterystycznymi symptomami celiakii są też biegunki, utrata masy ciała, zmiany w zachowaniu, stany depresyjne, niedobory żywieniowe. Wynika to z zespołu złego wchłaniania, bo gluten uszkadza kosmki jelitowe i zaburza przyswajalność składników pokarmowych ze spożywanego jedzenia. Osoby nietolerujące glutenu mają problemy skórne, bóle głowy, afty i owrzodzenia w jamie ustnej, osteoporozę, bóle w kościach i stawach, problemy z płodnością i zaburzenia neurologiczne, odczuwają ciągłe zmęczenie. Gluten nie jest trawiony przez kwas solny ani enzymy trawienne, przez co wnika w ściany jelita cienkiego, a tam traktowany jest jako wroga cząsteczka, co pobudza komórki układu odpornościowego do produkcji substancji zapalnych. Nadmierna produkcja przeciwciał sprawia, że stan zapalny rozprzestrzenia się po całym organizmie, co jest jednym z głównych czynników rozwoju rozmaitych chorób. Jedynym rozwiązaniem na chwilę obecną jest całkowite wykluczenie glutenu z diety.
Co można jeść przy celiakii? Co jest niewskazane?
Nie wszystkie zboża zawierają gluten, dlatego nie trzeba wykluczać z diety całej grupy produktów. Nadal można jeść ryż, kukurydzę, grykę, proso, komosę ryżową, amarantus, teff, sorgo. Możliwe jest sięganie po mąkę, płatki, pieczywo czy makaron, ale muszą być one bezglutenowe, oznaczone przekreślonym kłosem. Świeże i nieprzetworzone mięso, ryby i jaja również będą dobrym wyborem. Wystrzegać trzeba się wszelkich gotowych panierek do mięs, potraw panierowanych, pulpetów, pasztetów, wędlin podrobowych, bo zawierają one zbożowe dodatki. Z diety należy wykluczyć wszystkie produkty mające pszenicę, dotyczy to też jej odmian typu orkisz, samopsza, płaskurka. Niedozwolone są również pokarmy na bazie jęczmienia żyta, owsa. Kasza manna, kuskus, bulgur, kasza jęczmienna i kaszki błyskawiczne nie powinny znaleźć się w diecie osoby zmagającej się z celiakią. Oczywiście nie oznacza to, że nie można jeść już naleśników, pieczywa, ciast, ciastek, pizzy czy pierogów. Jeśli zostaną one zrobione ze składników niezawierających glutenu, nie nasilą objawów chorobowych.
Co można jeść mając celiakię, a czego unikać?
W przypadku celiakii można śmiało sięgać po mleko i produkty mleczne, ale nie mogą one zawierać żadnych zbożowych dodatków. Uważać trzeba jednak z serkami i napojami smakowymi, wyrobami seropodobnym. Naturalne tłuszcze również nie zawierają glutenu, ale może być on obecny w majonezie lub margarynie. Przy celiakii dozwolone są wszystkie świeże i konserwowe warzywa oraz przetwory z nich. Ostrożność trzeba zachować w przypadku gotowych dressingów, produktów wegetariańskich, warzywnych pasztetów, majonezów wegańskich. Glutenu nie zawierają wszystkie owoce świeże i konserwowe, bez dodatków. Nie należy sięgać po kawę zbożową, kakao, napoje owsiane, produkty ze słodem jęczmiennym. Unikać należy nawet zwykłego proszku do pieczenia, wystarczy zastąpić go wersją bezglutenową lub sodą oczyszczoną.
__________________________
Artykuł powstał dzięki uprzejmości Restauracji pod Baranem
