Refluks żołądkowo-przełykowy to schorzenie, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku, powodując nieprzyjemne objawy, takie jak zgaga, pieczenie za mostkiem, kwaśny posmak w ustach czy uczucie cofania się pokarmu. Refluks może być jednorazowym epizodem, ale u wielu osób przybiera formę przewlekłą, prowadząc do tzw. choroby refluksowej przełyku (GERD).

Przyczyny refluksu

Najczęstszą przyczyną refluksu jest osłabienie dolnego zwieracza przełyku, który w normalnych warunkach zapobiega cofaniu się treści żołądkowej. Inne czynniki sprzyjające refluksowi to:

• nadwaga i otyłość,
• ciąża,
• palenie papierosów,
• spożywanie dużych ilości kofeiny, alkoholu, czekolady czy ostrych potraw,
• przyjmowanie niektórych leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych),
• stres i niewłaściwa dieta.

Objawy refluksu

Objawy refluksu mogą być różne i nie zawsze łatwe do rozpoznania. Do najczęstszych należą:

• zgaga,
• pieczenie w klatce piersiowej,
• kwaśne odbijanie,
• uczucie pełności po posiłku,
• chrypka i suchy kaszel,
• ból gardła,
• trudności z przełykaniem.

Czasem refluks objawia się mniej typowo, np. poprzez przewlekły kaszel, świszczący oddech czy uczucie ściskania w gardle.

Diagnoza refluksu

Rozpoznanie refluksu opiera się na wywiadzie lekarskim oraz obserwacji objawów. W przypadkach wątpliwych wykonuje się dodatkowe badania, takie jak:

• gastroskopia,
• pH-metria przełyku,
• manometria przełyku,
• RTG z kontrastem.

Szybka i trafna diagnoza pozwala uniknąć powikłań, takich jak zapalenie przełyku, owrzodzenia czy zwężenia przełyku.

Leczenie refluksu

Leczenie refluksu zależy od jego nasilenia i przyczyny. W łagodniejszych przypadkach skuteczne bywają zmiany stylu życia i diety. Zalecenia obejmują:

• unikanie obfitych posiłków,
• spożywanie ostatniego posiłku na co najmniej 2-3 godziny przed snem,
• podniesienie głowy łóżka,
• unikanie alkoholu, kofeiny i ostrych przypraw,
• redukcję masy ciała,
• rzucenie palenia.

W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki:

• zobojętniające kwas żołądkowy (np. preparaty zawierające magnez i glin),
• hamujące wydzielanie kwasu solnego (inhibitory pompy protonowej, np. omeprazol, pantoprazol),
• prokinetyczne, poprawiające motorykę przewodu pokarmowego.

W przypadkach opornych na leczenie zachowawcze możliwe jest leczenie chirurgiczne (np. fundoplikacja metodą Nissena).

Dieta przy refluksie

Odpowiednia dieta to kluczowy element leczenia refluksu. Zalecane jest spożywanie posiłków lekkostrawnych, niskotłuszczowych, o niskiej kwasowości. Dobrze sprawdzają się:

• warzywa gotowane (np. marchew, ziemniaki, dynia),
• chude mięsa i ryby,
• produkty zbożowe z pełnego przemiału,
• banany, jabłka,
• chude mleko i jego przetwory.

Należy unikać:

• pomidorów i przetworów pomidorowych,
• cytrusów,
• cebuli, czosnku,
• smażonych i tłustych potraw,
• napojów gazowanych,
• czekolady i kawy.

Refluks a styl życia

Zmiany w stylu życia odgrywają ogromną rolę w leczeniu i profilaktyce refluksu. Warto zadbać o:

• regularną aktywność fizyczną,
• odpowiedni rytm posiłków,
• unikanie leżenia bezpośrednio po jedzeniu,
• redukcję stresu poprzez relaksację, medytację czy terapię.

Powikłania nieleczonego refluksu

Nieleczony refluks może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak:

• przewlekłe zapalenie przełyku,
• przełyk Barretta (zmiany przednowotworowe),
• rak przełyku,
• nawracające infekcje dróg oddechowych,
• astma refluksowa.

Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie refluksu i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Refluks to powszechne, ale niebezpieczne schorzenie przewodu pokarmowego, które znacząco obniża jakość życia. Objawia się m.in. zgagą, odbijaniem, bólem w klatce piersiowej czy chrypką. Kluczowe w jego leczeniu są zmiany dietetyczne i stylu życia, a w razie potrzeby także leki lub interwencja chirurgiczna. Wczesne rozpoznanie refluksu pozwala skutecznie kontrolować objawy i uniknąć poważnych powikłań.

Jeśli podejrzewasz u siebie refluks, skonsultuj się z lekarzem gastroenterologiem. Wczesna diagnoza to pierwszy krok do poprawy komfortu życia.